Verslag winteravondlezing "Veenweidegebied: landschap en natuur"

De centrale ruimte van basisschool ’t Kockenest was goed gevuld met belangstellenden, leden en gasten van de Natuurgroep, vrijdag 21 december. En dat was zeer terecht, want wat de heer Weijs in zijn lezing aan het publiek voorschotelde bleek op heel veel punten, ook voor deskundige streekgenoten, nieuw te zijn en verrassend actueel. Na een studie biologie was Wim Weijs werkzaam als onderzoeker aan de Rijks Universiteit Groningen en als hoogleraar anatomie aan de Universiteiten van Amsterdam en Utrecht (faculteit diergeneeskunde). Zijn kennis van het ontstaansproces van het West Nederlandse landschap verzamelde hij gedurende zijn hele leven als natuurliefhebber en na zijn pensionering als vrijwilliger-projectleider bij de Beheereenheid Vechtplassen van de Vereniging Natuurmonumenten.

In zijn lezing liet hij zich niet alleen kennen als een uiterst breed georiënteerde deskundige maar ook als een echte onderwijsman. Hij wist zijn gehoor in glasheldere taal en met behulp van prachtige illustraties (kaarten, grafieken, foto’s) de vaak zeer complexe ontwikkelingen te verduidelijken en tot leven te brengen. Niet alleen het natuurlijke ontstaan van het West-Nederlandse landschap in de afgelopen tienduizend jaar passeerde de revue, maar vooral ook de belangrijkste veranderingen die er in de loop der tijden door het ingrijpen van de bewoners van het gebied zijn opgetreden, in de grondwaterstand, het landniveau, de agrarische productie, de bemesting, de soortenrijkdom van het grasland, de afvoer van het overtollige water, etc. Zijn betoog kwam regelmatig dicht bij het leven van de huidige bewoners, zijn publiek. Bijvoorbeeld met onderwerpen als, de invloed van bemesting op de kwaliteit van het water, de veranderingen in de soortenrijkdom van het grasland en de gevolgen daarvan voor de weidevogelstand, het – bijna – verdwijnen van sommige weidevogelsoorten door toegenomen roof van jonge vogels (niet van eieren) door de buizerd, de zwarte kraai, de blauwe reiger (en niet of nauwelijks door de vos). En ook de geschiedenis werd tastbaar in Weijs’ verhaal over de zichtbare sporen van verdwenen kreken en riviertjes (de Spengen bijvoorbeeld) in het huidige landschap, waarom het oorspronkelijke moerasgebied rond Kockengen niet voor turfwinning is afgegraven en de streek bij Vinkeveen en Loosdrecht wel.

Al zijn kennis en inzichten over de natuur- en landschapsontwikkelingen in ons gebied, waaronder de nieuwste resultaten van onderzoek van de Rijksuniversiteit Utrecht heeft Wim Weijs, samen met enkele medewerkers, kunnen verwerken in een prachtig nieuw standaardwerk: Natuur en Landschap van de Vechtstreek, dat in 2011 is gepubliceerd, onder auspiciën van de Vechtplassencommissie en mede gesubsidieerd door o.a. Natuurmonumenten, Provincie Utrecht en Vrienden van de Vecht. Diverse aanwezigen maakten van de gelegenheid gebruik om voor een prettig bedrag de gelukkige eigenaar van een – gesigneerd – exemplaar te worden.